Plućna hipertenzija

Plućna hipertenzija predstavlja povišen krvni pritisak u plućnoj cirkulaciji (malog krvotoka) a koja utiče na krvne sudove pluća i desnu komoru i pretkomoru. U jednom obliku plućne hipertenzije, koji se naziva plućna arterijska hipertenzija (PAH), krvni sudovi u plućima su suženi ili blokirani. Oštećenje usporava protok krvi kroz pluća, a krvni pritisak u plućnim arterijama raste. Srce mora napornije raditi na pumpanju krvi kroz pluća. Dodatni napor na kraju dovodi do toga da srčani mišić slabi i propada.

Simptomi plućne hipertenzije

Znaci i simptomi plućne hipertenzije se razvijaju polako. U pojedinim slučajevima će biti odsutni mesecima ili čak godinama. Simptomi mogu da se pogoršaju kako bolest napreduje.

Simptomi plućne hipertenzije uključuju:

• Dispneju.
• Umor.
• Vrtoglavice i nesvesticu (sinkopu).
• Pritisak ili bol u prsima.
• Oticanje (edem) zglobova, nogu i stomaka.
• Plavičasta boja usana i kože (cijanoza).
• Ubrzan puls ili lupanje srca.

Uzroci plućne hipertenzije

Srce se sastoji iz leve pretkomore i komore i desne pretkomore i komore. Svaki put kada krv prolazi kroz srce, desna komora pumpa krv u pluća kroz plućnu arteriju.

Krv tako oslobađa ugljen-dioksid i skuplja kiseonik u plućima. Međutim, promene u ćelijama koje čine plućne arterije mogu da dovedu do toga da zidovi arterija postanu kruti, otečeni i zadebljani. Ove promene mogu da uspore ili blokiraju protok krvi kroz pluća, uzrokujući plućnu hipertenziju.

Plućna hipertenzija se klasifikuje u pet grupa, u zavisnosti od uzroka.

1. grupa: Plućna arterijska hipertenzija (PAH)

PAH nastaje iz nepoznatih razloga (idiopatska plućna arterijska hipertenzija). Njenom nastanku mogu da doprinesu i nasledna genetska mutacija, upotreba dijetalnih lekova na recept i zloupotreba narkotika, poput metamfetamina. PAH može da se javi i usled urođenih srčanih mana, poremećaja vezivnog tkiva (skleroderma, lupus), HIV infekcije ili hronične bolesti jetre (ciroze).

2. grupa: Plućna hipertenzija uzrokovana oboljenjima levog srca

Plućna hipertenzija uzrokovana oboljenjima levog srca često nastaje kada postoji bolest srčanih zalistaka leve pretkomore i komore, poput bolesti mitralnog zaliska ili aortnog zaliska.

3. grupa: Plućna hipertenzija izazvana plućnim bolestima

Ovu grupu plućne hipertenzije uzrokuju hronična opstruktivna bolest pluća (HOBP), plućna fibroza, opstruktivna apnea u snu, dugotrajna izloženost velikim nadmorskim visinama kod ljudi kod kojih postoji veći rizik od plućne hipertenzije.

4. grupa: Plućna hipertenzija izazvana krvnim ugrušcima

Uzroci za nastanak ove grupe plućne hipertenzije su krvni ugrušci u plućima (plućni embolus) i ostali poremećaji zgrušavanja.

5. grupa: Plućna hipertenzija izazvana drugim zdravstvenim stanjima

Plućnu hipertenziju mogu da izazovu i pojedina zdravstvena stanja poput:

• Poremećaja krvnih ćelija, uključujući policitemiju i esencijalnu trombocitemiju
• Zapaljenskih poremećaja kao što su sarkoidoza i vaskulitis
• Poremećaja metabolizma, uključujući glikogenoze
• Oboljenja bubrega
• Tumora koji pritiskaju plućne arterije
• Ajzenmengerovog sindroma

Faktori rizika

Starenje povećava rizik od razvoja plućne hipertenzije. Stanje se češće dijagnostikuje kod ljudi starosti od 30 do 60 godina. Međutim, idiopatski PAH je češći kod mlađih osoba.

Ostali faktori koje mogu povećati rizik od plućne hipertenzije su:

• Porodična istorija PAH
• Prekomerna telesna težina
• Poremećaji zgrušavanja krvi
• Izloženost azbestu
• Genetski poremećaji, uključujući urođenu bolest srca
• Život na velikoj nadmorskoj visini
• Upotreba određenih lekova za mršavljenje
• Zloupotreba psihoaktivnih suspstanci
• Upotreba selektivnih inhibitora ponovnog preuzimanja serotonina (SSRI), koji se koriste za lečenje depresije i anksioznosti.

Dijagnoza

Plućnu hipertenziju je teško dijagnostikovati u početnim fazama, jer se često ne otkriva na rutinskom fizikalnom pregledu. Čak i kada je stanje napredovalo, njegovi znaci i simptomi su slični onima kod drugih bolesti srca i pluća.

Lekar će obaviti fizikalni pregled i razgovaraće sa pacijentom o znacima i simptomima.

Naredni korak je snimanje grudnog koša. Rentgenski snimak grudnog koša pruža uvid u stanje srca, pluća i grudnog koša. Može pokazati hipertrofiju desne komore srca, što može da ukaže na plućnu hipertenziju.

Elektrokardiogram (EKG), takođe, može da otkrije znake povećanja ili naprezanja desne komore srca.

Ehokardiografija omogućava vizuelizaciju srčanih struktura i ispitivanje funkcije srca. Ehokardiogram se takođe može koristiti i u svrhu praćenja efekata terapihe.

Ako ehokardiogram otkrije plućnu hipertenziju, verovatno će biti potrebno da se izvrši kateterizacija srca.

Tokom ovog postupka, kardiolog plasira tanku, fleksibilnu cevčicu (kateter) kroz preponsku ili radijalnu aretriju. Kateterizacija desne pretkomore i komore omogućava direktno merenje pritiska u srčanim šupljinama.

Kompjuterizovana tomografija (CT) može da pokaže veličinu srca, krvne ugruške u plućnim arterijama i plućne bolesti koje mogu dovesti do plućne hipertenzije, poput HOBP ili plućne fibroze.

Ponekad se posebna boja, koja se naziva kontrast, ubrizga u vaše krvne sudove pre CT skeniranja (CT angiografija). Boja pomaže da se arterije jasnije vizuelizuju.

Snimanje magnetnom rezonancom može da proveri funkciju desne komore i protok krvi u arterijama pluća.

Spirometrija meri volumen vazduha koji pacijent može da udahne i izdahne. Ovaj volumen može da bude normalan ili blago snanjen kod plućne hipertenzije.

Lečenje

Ne postoji lek za plućnu hipertenziju, ali se mogu prepisati lekovi koji će delovati na određene simptome i time poboljšati kvalitet života pacijenta.

Često je potrebno izvesno vreme da bi se pronašla adekvatna terapija za plućnu hipertenziju. Kada je plućna hipertenzija uzrokovana drugim bolestima, lekar će lečiti osnovni uzrok kad god je to moguće.

Lekovi koji se koriste u lečenju plućne hipertenzije su:

Vazodilatatori koji opuštaju i otvaraju sužene krvne sudove, poboljšavajući protok krvi. Jedan od najčešće propisanih vazodilatatora za plućnu hipertenziju su nitroprusid, hidralazin, terbutalin, izoproterenol, i drugi.

Stimulatori guanilat ciklaze koji povećavaju nivo nitrit oksida u organizmu, što za posledicu ima opuštanje plućnih arterija i snižavanje krvnog pritiska u njima.

Antagonisti endotelinskog receptora koji inhibiraju endotelin koji sužava krvne sudove. Na taj način se krvni sudovi u plućima proširuju a hipertenzija smanjuje.

Blokatori kakcijumskih kanala, takođe, pomažu u opuštanju krvnih sudova i dovode do smanjenja plućne hipertenzije.

Antikoagulansi su lekovi koji sprečavaju nastanak krvnih ugrušaka. Na taj način se sprečava dalji razvoj plućne hipertenzije koju izazivaju poremećaji koagulacije.

Diuretici, naročito lek furosemid, su lekovi koji pospešuju diurezu (izbacivanje tečnosti), a samim tim štede i srce. Diuretici smanjuju nagomilavanje tečnosti u plućima, ekstremitetima i abdomenu.

Oksigenoterapija pomaže pacijentima sa plućnom hipertenzijom tako što povoljšava narušenu ravnotežu kiseonika u plućima.