C-reaktivni protein, CRP

C- reaktivni protein (CRP) je protein u krvi, koji se ubraja u proteine akutne faze (jedan je od najosjetljivijih proteina spomenute faze), smatra se najosetljivijijm markerom inflamatornog procesa u organizmu, pa tako moze da se koristi za dijagnozu i pracenje svih stanja inflamatornog porekla.

CRP se sintetise u jetri kao pozitivan reaktant akutne faze, zatim u ekstrahepatičnim tkivima kao što su glatki mišići krvnih sudova, aterosklerotskom plaku i intrakardijalnim tkivima. Reč je o proteinu koji nastaje kao odgovor na otpuštanje zapaljenskih citokina koje izlučuju mnogobrojne ćelije u organizmu kao odgovor na određeni nadražaj (infekcija, povreda tkiva, itd.).

Posle oštećenja tkiva koncentracija CRP-a se udvostručuje na svakih 8h i dostiže svoj maksimum u roku od 36 do 50h, što ukazuje da je on deo prirodnog imunog odgovora. Povećanje koncentracije je obično proporcionalno oštećenju tkiva. Moze da dostigne visoke vrednosti, cak i do 1000 puta vece od referentnih kod tezih stanja. Najveći deo CRP-a se eliminiše preko jetre. Na normalan nivo vraća za 3-5 dana nakon infekcije ili povrede.

CRP se koristi za otkrivanje zapaljenja u organizmu, praćenje toka zapaljenskih bolesti i procenu efikasnosti terapije. pa se može koristiti i kao faktor rizika. Glavna funkcija CRP-a u krvi je odbrana od bakterijskih patogena i drugih uzroka inflamacije, pokretanjem imunoloskog odgovora. Nivo CRP značajno više raste u bakterijskim nego u virusnim infekcijama, ali da bismo tačno zaljučili zbog čega je nastao povišen nivo CRP- potrebno je odrediti i nivo prokalcitonina (čija sinteza je stimulisana bakterijskom infekcijom, ali ne i virusnom).

CRP je analiza krvi koja je značajna za otkrivanje inflamatornog procesa, autoimune bolesti ili nekroze tkiva. Povecanje koncentracije CRP-a je nespecificno, ne ukazuje na određenog uzročnika, pa se mora uzeti u obzir cela klinicka slika pacijenta kao i drugi testovi (sedimentacija ,broj leukocita, fibrinogen, amiloida A, interleukina 6). Povišene vrednosti CRP se javljaju kod bakterijskih, virusnih i gljivićnih infekcija, kod opekotina, trovanja i nagnječenja tkiva, prisustva neke autoimunih bolesti, infarkta miokarda, malignih bolesti, postojanja reumatske bolesti, nakon hirurške intervencije, inflamatorne bolesti creva ( Kronova bolest, ulcerozni kolitis), tuberkuloze i brojnih drugih bolesti i stanja. Sva ova stanja mogu biti praćena povećanjem nivoa CRP, a tumačenje nalaza je neophodno prilagoditi kliničkoj slici i tegobama pacijenta.Osim za otkrivanje akutnih zapaljenskih reakcija, procene koncentracije CRP-a korisne su i u proceni napredovanja bolesti, odnosno delovanju terapije. Tako će npr. uspešnom primenom antibiotske terapije CRP koncentracija u serumu pasti brže od sedimentacije eritrocita, pa se praćenjem njegove koncentracije može sprečiti nepotrebno uzimanje antibiotika. U tom smislu određivanje vrednosti CRP-a od velike je važnosti i u dijagnostici i praćenju terapije kod nedonoščadi i novorođenčadi.
Kod zdravih osoba CRP je prisutan u vrlo niskim koncentracijama . CRP ima visoku osetljivost i malu specifičnost.  

Lažno povišena vrednost CRP u serumu može se javiti u trudnoći ( treći trimestar), u slučaju gojaznosti ili u slučaju lipemičnog seruma. Visoke vrednosti  se mogu očekivati kao posledica pojačanog fizičkog napora, uzimanja oralnih kontraceptiva, pušenja i visoke nadmorske visine. Takođe mogu se očekivati i kod šećerne bolesti i arterijske hipertenzije. 

Snižene koncentracije CRP u serumu su bez kliničkog značaja. Nenormalno niske vrijednosti se mogu naći kod osoba koje su na terapiji lekovima za smanjenje “masnoća” u krvi (statinima) ili na terapiji aspirinom.

Ovu analizu rade se i kod deca i kood odraslih. Uzorak za analizu CRP-a moze biti venska krv (serum ili EDTA krv) ili kapilarna krv, odnosno krv iz prsta.

Metode za odredjivanje mogu biti razlicite (ELISA test, brza imunodifuzija, aglutinacija…) ali najcesce se koristi imunoturbidimetrija  (IT).

Koncentracija CRP reaktivnog proteina u venskoj krvi se koristi kao značajan biokemijski parametar za mnoga stanja. Referentne vrednosti zavise od metode i mogu biti ili < 5 mg/L ili < 10 mg/L. Ne postoji značajna razlika između referentnih vrijednosti za muškarce i žene niti za uzrast.

hsCRP

Prema vrednostima visoko osjetljivog CRP-a (tzv. high sensitivity – hs-CRP) može se proceniti rizik od kardiovaskularnih bolesti. Test hsCRP, koji odredjuje vrlo niske koncetracije CRP-a u krvi koristi se zajedno sa drugim parametrima (lipidni status, krvni pritisak, glukoza, homocistein itd..) i ulazi u razlicite skorove za procenu rizika od kardiovaskularnih oboljenja. Kada se radi ovaj test mora se predhodno iskljuciti akutna inflamacija.

Prema brojnim istraživanjima, ovaj protein pokazao se i kao visoko prodiktivan u smislu najave mogućeg sledećeg infarkta, moždanog udara ili bolesti perifernih arterija, a koristan je i za praćenje lečenja kardiovaskularnih bolesti.

Uzorak za analizu hsCRP je serum ili EDTA krv.

Metoda je IT.

Referentne vrednosti:

Nizak rizik za KVS oboljenja: < 1.0 mg/l

Srednji rizik: 1.0-3.0 mg/l

Visok rizik: > 3.0 mg/l

Ako se dobiju vrednosti preko 5.0 mg/l potrebno je iskljuciti inflamaciju i ponoviti analizu.

Uzorak: eK,s
Metoda: IT
Vreme izdavanja: 3h
Cena: 550 din